प्रेम सुनार गुल्मी, जेठ १ ।
कालिगण्डकी कोरिडोर अन्तरगत गुल्मीको हर्मीचौर अर्वेनीका वासीन्दाको ३० वर्ष देखि अलपत्र सडक नेपाली सेनाको हातमा परेपछि सुरु गरेको ८ महिना मैं सम्पन्न गरेको छ ।
जुन सडक कडा चट्टान भएका कारण अन्य निकायले नसक्ने भए पछि नेपाल सरकारले नेपाली सेनालाई ३३ महिनामा सक्नु पर्ने सम्झौता गरी गत वर्ष जिम्मा दिएको थियो । गुल्मीको क्षेत्र नम्वर १ को अति विकट गाविस हर्मीचौर, अर्वेनीको कडा चट्टान फोरेर नेपाली सेनाले रुद्रवेणी देखि सडक पुराई दिए पछि त्यहाँका वासीन्दा औधी खुशीमा छन् । भारत देखि सिधै चिन जोड्ने सुनौली रिडी तिव्वतको कोराल्ला जोड्ने कालिगण्डकी कोरिडोर अन्तरगत उक्त स्थानमा नेपाली सेना सडक निर्माण कार्यदलले १२ किलो मिटर कडा चट्टान फोरेर सडक निर्माण गर्ने जिम्मा लिएको थियो । तर उसले स्थानियवासीको आग्राहमा थप दुई किलो मिटर सडक समेत खनी दिएको छ ।
कुल १२ करोडको लागतमा सेनाले खनी दिएको सडक जिल्लाकै नमुना सडक बनेको छ ।
कालिगण्डकी कोरिडोर सरोकार समितिका प्रवक्ता टिकाराम ढकाल भन्छन्–‘ नेपाल सरकारले ३३ महिनामा सक्ने गरी दिएको थियो र त्यति वेला सेनाले २४ महिनामा सक्छौं भनेको थियो तर कल्पना नै नगरेका आठ महिनामा सक्दा असाध्धै खुशी छौं ।
आफ्नो अध्यक्षतामा २०४९ सालमा जनता आफै बाटो खन्न सुरु गरेका थियौ, पछि २०५४ सालमा थप जोड गरेर खन्न सुरु ग¥यौं–‘ ढकालले भने–‘ कडा चट्टान परे पछि कसैको वलवुताले भ्याउने नदेखेर अलपत्र अवस्थामा छाडेका थियौं । ’ उनका अनुसार २०५८ सालमा पाल्पाको श्रीनगर होटलमा पश्मिाञ्चालका १६ जिल्लाका जन प्रतिनिधीहरु भारत चिन जोडने सडक निर्माण गर्ने छलफल भएको थियो ।
त्यस पछि २०६० सालमा काठमाण्डौंको मदरल्याण्ड होटलमा पुनः ति जिल्लाका जन प्रतिनीधी र नेपाल सरकारका प्रतिनीधी सहितको भेलाले सरोकार समिति गठन गरी तल्लो तिब्वतको कोराल्ला र सुनौली सडकलाई राष्ट्रिय गौरवको सडक सम्वोधन गरिेएको थियो ।
सेनाले खनेको १४ किलो मिटर सहित रुद्रवेणी देखि खड्गकोट ,भुर्तङ्ग हुँदै बाग्लुङ्गको सिमाना सम्म ४४ किलो मिटर सडकको करिव ९० प्रतिशत काम सम्पन्न भई सकेको र अव फिनिसिङ्गको काम मात्रै बाँकी रहेको ढकालले बताए । सडक सुचारु भए पछि हर्मीचौर ,अर्वेनी, जयखानी, फोक्सीङ्ग खड्गकोट र भुर्तुुङ्ग र वाग्लुङ्गको वरेङ्ग, हुुग्दीशिर सम्मका जनताले प्रत्यक्ष लाभ लिन थालेको ढकाल बताउँ छन् ।
पुर्तिघाट वजारमा अँस्ती सम्म प्रति किलो ८० रुपैयाँ पर्ने चिनी अहिले ७३ मा झरेको छ ढकालले भने–‘ ढुवानीको मुल्य घट्यो र यहाँका मानिसहरु सिधै वुटवाल र तम्घास जान थाले , तिस वर्ष पछि बल्ल यहाँका जनताको सपना पुरा भएको छ । ’हर्मीचौर ७ का ७४ वर्षिय बृद्ध पिताम्वर पाण्डेले त सडक सुचारु भएको खुशी ब्यक्त गर्ने क्रममा विगतको भोगाई सम्झेर बोल्दा बोल्दै गला अबरुद्ध पारे । –‘ भने गौरवको महशुस भएको छ यस्तो पहरो फोरर सडक बन्दा भन्ने त कल्पना पनि गरेका थिएनौं । ’
स्थानिय समाज सेवी शिवलाल न्यौपानेले पनि आफुलाई सपना जस्तै लागेको बताए । उनले थपे –‘बुवाहरुले बटौली देखि नुन बोकेर खानु भयो , मै आफै पनि ३० वर्ष देखि हिडेर सदरमुकाम पुग्थे अहिले गाउँ सम्मै गाडी आउँदा असाध्धै खुशी लागेको छ ।’ अर्का स्थानिय समाज सेवी डिल्लीराज पाण्डेले पनि सेनाले गरेको राम्रो कामलाई राम्रै भन्नु पर्ने बताए ।
नेपाली सेना कागिण्डाकी कोरिडोर सडक निर्माण कार्यदलका प्रमुख सेनानी रेश्मीराज भट्टराई संग सम्र्पक राख्दा उनले गरे असम्भव के छ र ? भन्ने नेपाली सेनाका मुल मन्त्र अनुसार दिन रात, घाम पानी नभनी काम सुरु गरे पछि आठै महिनामा सम्पन्न गर्न सफल भएको बताए ।
स्थानियवासीको सहयोग, सहकार्यमा उक्त काम सकेर पनि त्यस सडक खण्डको साँघुरेमा समेत चट्टान फोर्ने जिम्मेवारी नेपाली सेनाले पाएको र काम सुरु भएको उनले बताए । उताको चट्टान फोर्ने क्रममा ज्यान गुमाउने दुई जना कामदार र ७ जना घाईतेलाई पनि प्रमुख सेनानी भट्टराईले सम्झाना गरे ।
हर्मीचौरको चट्टान फोर्ने क्रममा साउन २८ गते सिन्धुलीको ककुरठाकुर गाविस वडा नम्वर ९ का टेकबहादुर खड्काको माथीबाट खसेको ढुङ्गाले घटना स्थल मै ज्यान लिएको थियो । त्यस्तै उपचारका लागि पोखरा पठाईएका उदयपुर टिस्कुटका सिङ्गलाल तामाङ्गको उपचार कै क्रममा ज्यान गएको र ७ जना घाईते रहेको उनले जानकारी दिए ।
गुल्मी कै म्यालपोखरी वडा नम्वर २ निवासी प्रमुख सेनानी भट्टराईले सामाजिक दायित्य पनि पुरा गर्नु पर्छ भनेर अलि मेहनतले नमुना काम गरौ भनेर लागेको बताए । उनले आगमी शनिवार अर्थ सचिव अवलोकनमा आउने जानकारी समेत दिए ।
त्यस कालिगण्डकी कोरिडोर योजना कर्यान्वयन गराउनमा क्षेत्र नम्वर १ का तत्कालिन सभाषद सुदर्शन वरालको महत्वपुर्ण योगदान रहेको स्थानियवासीले बताए । यस सम्वन्धमा पुर्व सभाषद वरालसंग सम्पर्क राख्दा आफुले तत्कालिन अर्थ मन्त्री वावुराम भट्टराईसंग कालीगण्डकी कोरिडोर निर्माणका लागि प्रस्ताव राखेको र पछि राष्ट्रिय योजना आयोगका तत्कालिन उपाध्यक्ष दिपेन्द्रबहादुर क्षेत्री, सदस्य सचिव युवराज भुसाललाई स्थलगत भ्रमण गराई काम सुरु गरेको बताए ।
कुल १२ करोडको लागतमा सेनाले खनी दिएको सडक जिल्लाकै नमुना सडक बनेको छ ।
कालिगण्डकी कोरिडोर सरोकार समितिका प्रवक्ता टिकाराम ढकाल भन्छन्–‘ नेपाल सरकारले ३३ महिनामा सक्ने गरी दिएको थियो र त्यति वेला सेनाले २४ महिनामा सक्छौं भनेको थियो तर कल्पना नै नगरेका आठ महिनामा सक्दा असाध्धै खुशी छौं ।
आफ्नो अध्यक्षतामा २०४९ सालमा जनता आफै बाटो खन्न सुरु गरेका थियौ, पछि २०५४ सालमा थप जोड गरेर खन्न सुरु ग¥यौं–‘ ढकालले भने–‘ कडा चट्टान परे पछि कसैको वलवुताले भ्याउने नदेखेर अलपत्र अवस्थामा छाडेका थियौं । ’ उनका अनुसार २०५८ सालमा पाल्पाको श्रीनगर होटलमा पश्मिाञ्चालका १६ जिल्लाका जन प्रतिनिधीहरु भारत चिन जोडने सडक निर्माण गर्ने छलफल भएको थियो ।
त्यस पछि २०६० सालमा काठमाण्डौंको मदरल्याण्ड होटलमा पुनः ति जिल्लाका जन प्रतिनीधी र नेपाल सरकारका प्रतिनीधी सहितको भेलाले सरोकार समिति गठन गरी तल्लो तिब्वतको कोराल्ला र सुनौली सडकलाई राष्ट्रिय गौरवको सडक सम्वोधन गरिेएको थियो ।
सेनाले खनेको १४ किलो मिटर सहित रुद्रवेणी देखि खड्गकोट ,भुर्तङ्ग हुँदै बाग्लुङ्गको सिमाना सम्म ४४ किलो मिटर सडकको करिव ९० प्रतिशत काम सम्पन्न भई सकेको र अव फिनिसिङ्गको काम मात्रै बाँकी रहेको ढकालले बताए । सडक सुचारु भए पछि हर्मीचौर ,अर्वेनी, जयखानी, फोक्सीङ्ग खड्गकोट र भुर्तुुङ्ग र वाग्लुङ्गको वरेङ्ग, हुुग्दीशिर सम्मका जनताले प्रत्यक्ष लाभ लिन थालेको ढकाल बताउँ छन् ।
पुर्तिघाट वजारमा अँस्ती सम्म प्रति किलो ८० रुपैयाँ पर्ने चिनी अहिले ७३ मा झरेको छ ढकालले भने–‘ ढुवानीको मुल्य घट्यो र यहाँका मानिसहरु सिधै वुटवाल र तम्घास जान थाले , तिस वर्ष पछि बल्ल यहाँका जनताको सपना पुरा भएको छ । ’हर्मीचौर ७ का ७४ वर्षिय बृद्ध पिताम्वर पाण्डेले त सडक सुचारु भएको खुशी ब्यक्त गर्ने क्रममा विगतको भोगाई सम्झेर बोल्दा बोल्दै गला अबरुद्ध पारे । –‘ भने गौरवको महशुस भएको छ यस्तो पहरो फोरर सडक बन्दा भन्ने त कल्पना पनि गरेका थिएनौं । ’
स्थानिय समाज सेवी शिवलाल न्यौपानेले पनि आफुलाई सपना जस्तै लागेको बताए । उनले थपे –‘बुवाहरुले बटौली देखि नुन बोकेर खानु भयो , मै आफै पनि ३० वर्ष देखि हिडेर सदरमुकाम पुग्थे अहिले गाउँ सम्मै गाडी आउँदा असाध्धै खुशी लागेको छ ।’ अर्का स्थानिय समाज सेवी डिल्लीराज पाण्डेले पनि सेनाले गरेको राम्रो कामलाई राम्रै भन्नु पर्ने बताए ।
नेपाली सेना कागिण्डाकी कोरिडोर सडक निर्माण कार्यदलका प्रमुख सेनानी रेश्मीराज भट्टराई संग सम्र्पक राख्दा उनले गरे असम्भव के छ र ? भन्ने नेपाली सेनाका मुल मन्त्र अनुसार दिन रात, घाम पानी नभनी काम सुरु गरे पछि आठै महिनामा सम्पन्न गर्न सफल भएको बताए ।
स्थानियवासीको सहयोग, सहकार्यमा उक्त काम सकेर पनि त्यस सडक खण्डको साँघुरेमा समेत चट्टान फोर्ने जिम्मेवारी नेपाली सेनाले पाएको र काम सुरु भएको उनले बताए । उताको चट्टान फोर्ने क्रममा ज्यान गुमाउने दुई जना कामदार र ७ जना घाईतेलाई पनि प्रमुख सेनानी भट्टराईले सम्झाना गरे ।
हर्मीचौरको चट्टान फोर्ने क्रममा साउन २८ गते सिन्धुलीको ककुरठाकुर गाविस वडा नम्वर ९ का टेकबहादुर खड्काको माथीबाट खसेको ढुङ्गाले घटना स्थल मै ज्यान लिएको थियो । त्यस्तै उपचारका लागि पोखरा पठाईएका उदयपुर टिस्कुटका सिङ्गलाल तामाङ्गको उपचार कै क्रममा ज्यान गएको र ७ जना घाईते रहेको उनले जानकारी दिए ।
गुल्मी कै म्यालपोखरी वडा नम्वर २ निवासी प्रमुख सेनानी भट्टराईले सामाजिक दायित्य पनि पुरा गर्नु पर्छ भनेर अलि मेहनतले नमुना काम गरौ भनेर लागेको बताए । उनले आगमी शनिवार अर्थ सचिव अवलोकनमा आउने जानकारी समेत दिए ।
त्यस कालिगण्डकी कोरिडोर योजना कर्यान्वयन गराउनमा क्षेत्र नम्वर १ का तत्कालिन सभाषद सुदर्शन वरालको महत्वपुर्ण योगदान रहेको स्थानियवासीले बताए । यस सम्वन्धमा पुर्व सभाषद वरालसंग सम्पर्क राख्दा आफुले तत्कालिन अर्थ मन्त्री वावुराम भट्टराईसंग कालीगण्डकी कोरिडोर निर्माणका लागि प्रस्ताव राखेको र पछि राष्ट्रिय योजना आयोगका तत्कालिन उपाध्यक्ष दिपेन्द्रबहादुर क्षेत्री, सदस्य सचिव युवराज भुसाललाई स्थलगत भ्रमण गराई काम सुरु गरेको बताए ।
‘उहाँहरुलाई रुद्रवेणी, हर्मीचौर अर्वेनी र यता रुद्रवेणी देखि मजुवा सम्मको स्थलगत भ्रमण गराएको थिएँ ’–वराललले भने–‘ अर्को दिन त्यहाँबाट फर्केर सदरमुकाममा आफुहरुले पत्रकार सम्मेलन गरी कालिगण्डकी कोरिडोर निर्माणको काम अगागी बढ्ने जानकारी गराएका थियौं ।’
उनले आफ्नो कार्यकालमा साढे चार करोड र पछि १ करोड रकम विनियोजन गराएको बताए । ‘मेरो कार्यकाल सम्म हर्मीचौरको पहरा फोरेर अर्वेनी तर्फ काम सुरु भएको थियो ’ वरालले थपे –‘आफुलाई सवै राजनैतिक दलले साथ सहयोग दिई लगातर २०६७ साल देखि गरिएको पहलको परिणाम अहिले सवैका सामु छर्लङ्ग छ । ’
वरालले यस अवसरमा तत्कालिन योजना आयोगका उपाध्यक्ष क्षेत्री, सदस्य सचिव भुसाल, भौतिक योजना मन्त्रालयका सचिव तुल्सी सिटौला, गुल्मी घर हुने नेपाल सरकारका मुख्य सचिव लिलामणी पौड्याल र नेपाली सेनाका ईन्जिनियर विभाग हेर्ने जर्नेलले पुराएको सहयोगलाई सम्झीनै पर्ने बताए ।
नेपाली सेनाको सक्रियताको पनि उनले प्रशंसा गरे । उनका अनुसार माथील्लो मुस्ताङ्गमा पनि सेनाले नै काम सकेकोले अव छिट्टै कालिगण्डकी कोरिडोरका सडक खन्ने कार्य सम्पन्न हुने र कालोपत्रे पनि हुने जानकारी दिए । सुनौली देखि तिब्बत सम्म करिव २ सय ३५ किलो मिटर दुरी सर्वे गरिएको उनको भनाइ छ ।
त्य सडकमा गाडी गुड्न थाले पछि त्यस भेगका कृषकहरुले व्यवसायीक तरकारी खेती र दुग्ध उत्पादन कार्य सुरु गरेका छन् । विगतमा यातयात सुविधाको अभावमा वसाई सराई बढेको तर अहिले रोकिए र जनतामा उत्साह आएको उक्त सडक सरोकार समितिका प्रवक्ता एवं खड्गकोटका वासीन्दा ढकालले बताए ।
कृषि उत्पादनका दृष्टीले हर्मीचौर, अर्वेनी गुल्मीको भित्री मधेस मानिए पनि यातयात सुविधा नहुँदा व्यवसायीक खेती गर्न सकेका थिएनन् । त्यस भेगका जनता विगतमा सदरमुकाम आउन तिन दिन सम्म लगाउने गर्दथे । अव आजको आजै आवत जावत गर्न सक्ने भएका छन् ।
सुनौली देखि पवित्र धार्मीक क्षेत्र रिडी , रुद्रवेणी मुस्ताङ्ग र चिनको तिब्बत सम्म सडक खुले पछि धार्मिक पर्यटकहरु बढ्ने र व्यापार आदन प्रदानले गुल्मी, स्याङ्गजा , पर्वत बाग्लुङ्ग, म्याग्दी मुस्ताङ्गका मानिसहरुको आर्थिक अवस्थामा पनि परिवर्तन आउने निश्चीत भएको छ । प्रस्तुत छ आजको गुल्मी फिचरमा त्यसै सकरात्क कदमको सम्वन्धी पक्षसंग गरिएको रेडियो कुाराकानी र साथमा तस्वीरहरु
उनले आफ्नो कार्यकालमा साढे चार करोड र पछि १ करोड रकम विनियोजन गराएको बताए । ‘मेरो कार्यकाल सम्म हर्मीचौरको पहरा फोरेर अर्वेनी तर्फ काम सुरु भएको थियो ’ वरालले थपे –‘आफुलाई सवै राजनैतिक दलले साथ सहयोग दिई लगातर २०६७ साल देखि गरिएको पहलको परिणाम अहिले सवैका सामु छर्लङ्ग छ । ’
वरालले यस अवसरमा तत्कालिन योजना आयोगका उपाध्यक्ष क्षेत्री, सदस्य सचिव भुसाल, भौतिक योजना मन्त्रालयका सचिव तुल्सी सिटौला, गुल्मी घर हुने नेपाल सरकारका मुख्य सचिव लिलामणी पौड्याल र नेपाली सेनाका ईन्जिनियर विभाग हेर्ने जर्नेलले पुराएको सहयोगलाई सम्झीनै पर्ने बताए ।
नेपाली सेनाको सक्रियताको पनि उनले प्रशंसा गरे । उनका अनुसार माथील्लो मुस्ताङ्गमा पनि सेनाले नै काम सकेकोले अव छिट्टै कालिगण्डकी कोरिडोरका सडक खन्ने कार्य सम्पन्न हुने र कालोपत्रे पनि हुने जानकारी दिए । सुनौली देखि तिब्बत सम्म करिव २ सय ३५ किलो मिटर दुरी सर्वे गरिएको उनको भनाइ छ ।
त्य सडकमा गाडी गुड्न थाले पछि त्यस भेगका कृषकहरुले व्यवसायीक तरकारी खेती र दुग्ध उत्पादन कार्य सुरु गरेका छन् । विगतमा यातयात सुविधाको अभावमा वसाई सराई बढेको तर अहिले रोकिए र जनतामा उत्साह आएको उक्त सडक सरोकार समितिका प्रवक्ता एवं खड्गकोटका वासीन्दा ढकालले बताए ।
कृषि उत्पादनका दृष्टीले हर्मीचौर, अर्वेनी गुल्मीको भित्री मधेस मानिए पनि यातयात सुविधा नहुँदा व्यवसायीक खेती गर्न सकेका थिएनन् । त्यस भेगका जनता विगतमा सदरमुकाम आउन तिन दिन सम्म लगाउने गर्दथे । अव आजको आजै आवत जावत गर्न सक्ने भएका छन् ।
सुनौली देखि पवित्र धार्मीक क्षेत्र रिडी , रुद्रवेणी मुस्ताङ्ग र चिनको तिब्बत सम्म सडक खुले पछि धार्मिक पर्यटकहरु बढ्ने र व्यापार आदन प्रदानले गुल्मी, स्याङ्गजा , पर्वत बाग्लुङ्ग, म्याग्दी मुस्ताङ्गका मानिसहरुको आर्थिक अवस्थामा पनि परिवर्तन आउने निश्चीत भएको छ । प्रस्तुत छ आजको गुल्मी फिचरमा त्यसै सकरात्क कदमको सम्वन्धी पक्षसंग गरिएको रेडियो कुाराकानी र साथमा तस्वीरहरु
0 $type={blogger}:
Post a Comment